ابزار دقیق، در واقع مغز متفکر سیستم‌های صنعتی است. این علم با استفاده از دستگاه‌های پیشرفته، امکان نظارت، اندازه‌گیری و ثبت مقادیر متنوعی مانند دما، فشار، سطح مایعات و سایر پارامترهای حیاتی را فراهم می‌کند. ابزار دقیق یا Instrumentation نه تنها به دستگاه‌های پیچیده‌ای اشاره دارد که در صنعت استفاده می‌شود، بلکه به یک رشته علمی تبدیل شده که به طراحی و ساخت این ابزارهای کلیدی می‌پردازد و در زمینه‌هایی همچون اندازه‌شناسی، اتوماسیون و کنترل نیز کاربرد دارد.
ابزار دقیق در همه جا، از آزمایشگاه‌ها و کارخانه‌ها گرفته تا وسایل نقلیه و حتی لوازم خانگی یافت می‌شود. به بیان ساده‌تر، ابزار دقیق به مهندسان کمک می‌کند تا با جمع‌آوری اطلاعات از سیستم‌ها و محیط‌های مختلف، آن‌ها را کنترل و مدیریت کنند.
اجزای اصلی ابزار دقیق:
اندازه‌گیری پارامترها: جمع‌آوری داده‌ها از محیط یا سیستم مدنظر.
کنترل و پردازش: تجزیه‌وتحلیل و پردازش داده‌های جمع‌آوری شده برای نظارت دقیق.
پاسخ‌دهی و کنترل: ارسال پاسخ مناسب از طریق دستگاه‌های محرک و اجرای اقدامات اصلاحی در صورت نیاز.
انواع تجهیزات ابزار دقیق شامل دستگاه‌های متنوعی می‌شوند، مانند:
سنسورها برای اندازه‌گیری دقیق پارامترها
رکوردرها و دیتالاگرها برای ثبت و ذخیره داده‌ها
فلومترها جهت اندازه‌گیری جریان
کنترلرها و اکچویتورها برای کنترل و اعمال تغییرات لازم در سیستم
همچنین، ابزار دقیق پارامترهای زیادی را اندازه‌گیری می‌کند که از جمله آن‌ها می‌توان به فشار، جریان، دما، سطح، تراکم، ولتاژ، فرکانس و حتی خواص شیمیایی اشاره کرد. تجهیزات تخصصی نظیر فلومترهای کورولیس، فلومترهای مغناطیسی، دبی‌سنج‌های توربینی و روتامترها، در کاربردهای خاص صنعتی به‌کار می‌روند تا عملکرد سیستم‌ها را بهینه کنند.
در نتیجه، ابزار دقیق می‌تواند از ساده‌ترین دستگاه‌ها تا پیچیده‌ترین سیستم‌های کنترل را شامل شود و پایه‌ای برای اتوماسیون و کنترل دقیق در صنایع مدرن به‌شمار می‌رود.